پايين آوردن تب كودكان؛ مقاله‌اي مفيد براي پدر و مادرها

تب يكي از شايع‌ترين نشانه‌هاي بيماري در كودكان است كه معمولاً ناشي از عفونت‌ها يا عوامل ديگري مانند واكنش به واكسيناسيون يا دندان درآوردن است. تب به خودي خود يك بيماري نيست، بلكه واكنش بدن به مبارزه با عفونت است. در بيشتر موارد، تب خفيف نگراني خاصي ايجاد نمي‌كند و به‌عنوان مكانيزم دفاعي بدن عمل مي‌كند. اما اگر تب بالا باشد يا بيش از حد طولاني شود، نياز به توجه ويژه دارد. در اين مقاله، به دلايل بروز تب، روش‌هاي مؤثر براي پايين آوردن آن و دو پاراگراف جداگانه درباره علت پايين نيامدن تب پرداخته خواهد شد.

علت‌هاي بروز تب در كودكان

تب معمولاً به دليل پاسخ سيستم ايمني بدن به عفونت‌هاي ويروسي يا باكتريايي رخ مي‌دهد. ويروس‌هايي مانند سرماخوردگي، آنفلوآنزا يا كرونا شايع‌ترين علل تب در كودكان هستند. همچنين، عفونت‌هاي باكتريايي مانند عفونت گوش، گلودرد استرپتوكوكي يا عفونت مجاري ادراري نيز مي‌توانند باعث تب شوند. ساير عوامل ايجاد تب شامل واكنش به واكسن‌ها، دندان درآوردن، گرمازدگي يا بيماري‌هاي التهابي هستند.

روش‌هاي پايين آوردن تب در كودكان

1. استفاده از داروهاي تب‌بر

داروهاي تب‌بر مانند استامينوفن (پاراستامول) يا ايبوپروفن معمولاً اولين گزينه براي كاهش تب كودكان هستند. اين داروها بايد طبق دوز توصيه‌شده و با مشورت پزشك مصرف شوند. از دادن داروهايي مانند آسپرين به كودكان به دليل خطر سندرم ري (يك بيماري نادر ولي جدي) خودداري كنيد.

2. حمام ولرم

يكي از روش‌هاي مؤثر و ايمن براي پايين آوردن تب، استفاده از حمام ولرم است. آب ولرم به تنظيم دماي بدن كودك كمك مي‌كند. از آب بسيار سرد يا يخ استفاده نكنيد، زيرا مي‌تواند باعث لرز و افزايش دماي بدن شود.

3. هيدراته نگه داشتن بدن كودك

تب مي‌تواند منجر به از دست رفتن مايعات بدن و كم‌آبي شود. مصرف مايعات كافي مانند آب، آبميوه‌هاي طبيعي، يا سوپ مي‌تواند به پايين آمدن تب و جلوگيري از كم‌آبي بدن كمك كند. اگر كودك شيرخوار است، شيردهي را ادامه دهيد.

4. پوشاندن لباس‌هاي سبك

كودكاني كه تب دارند بايد لباس‌هاي سبك و راحت بپوشند. استفاده از لباس‌هاي زياد يا پتو مي‌تواند دماي بدن را افزايش دهد. محيط كودك را خنك نگه داريد و از تهويه مناسب استفاده كنيد.

5. استراحت كافي

استراحت به سيستم ايمني بدن كمك مي‌كند تا با عفونت مبارزه كند. كودكاني كه تب دارند بايد به اندازه كافي استراحت كنند و از فعاليت‌هاي شديد دوري كنند.

علت پايين نيامدن تب در كودكان

گاهي اوقات، تب كودك به‌سختي پايين مي‌آيد يا دوباره بازمي‌گردد. اين مسئله مي‌تواند دلايل مختلفي داشته باشد كه در ادامه به بررسي آن‌ها مي‌پردازيم:

1. وجود عفونت‌هاي مقاوم

يكي از شايع‌ترين دلايل پايين نيامدن تب، عفونت‌هاي مقاوم يا پيچيده است. برخي عفونت‌ها مانند عفونت‌هاي گوش مياني، سينوزيت يا ذات‌الريه ممكن است نياز به درمان خاص و آنتي‌بيوتيك داشته باشند. عفونت‌هاي ويروسي نيز در برخي موارد مي‌توانند تب طولاني ايجاد كنند.

2. بيماري‌هاي زمينه‌اي

در كودكاني كه بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند اختلالات التهابي، نقص ايمني يا مشكلات مزمن ديگر دارند، تب ممكن است به‌سختي كنترل شود. همچنين، بيماري‌هاي خودايمني يا التهابي مانند لوپوس يا آرتريت روماتوئيد نوجوانان مي‌توانند باعث تب‌هاي طولاني شوند.

3. مصرف نادرست داروهاي تب‌بر

مصرف نادرست داروهاي تب‌بر، مانند استفاده از دوز كم يا عدم رعايت زمان‌بندي مناسب، مي‌تواند مانع پايين آمدن تب شود. گاهي اوقات والدين ممكن است از داروهاي نامناسب يا تاريخ گذشته استفاده كنند كه اثر كافي ندارد.

4. عدم هيدراته بودن كافي

كم‌آبي بدن مي‌تواند باعث شود كه تب كودك به سختي پايين بيايد. بدن براي تنظيم دما به مايعات كافي نياز دارد. در صورت عدم مصرف مايعات كافي، مكانيسم‌هاي طبيعي تنظيم دما مختل مي‌شوند.

بيشتر بخوانيد: علت آب دادن آب‌سردكن يخچال دوو

چه زماني بايد به پزشك مراجعه كرد؟

در موارد زير بايد فوراً به پزشك مراجعه كنيد:

اگر تب كودك بالاتر از 38.5 درجه سانتي‌گراد باشد و بيش از 2 روز ادامه يابد.
اگر كودك علائم جدي ديگري مانند بي‌حالي شديد، تشنج، سردرد شديد، يا سفتي گردن دارد.
در صورت مشاهده علائم كم‌آبي مانند خشكي دهان، كاهش ادرار، يا گريه بدون اشك.
اگر كودك كمتر از 3 ماه دارد و تب دارد.

نكات پيشگيري از تب در كودكان

واكسيناسيون به موقع: واكسن‌ها مي‌توانند از بسياري از بيماري‌هاي عفوني جلوگيري كنند.
رعايت بهداشت: شستن مرتب دست‌ها و رعايت بهداشت مي‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌ها را كاهش دهد.
تقويت سيستم ايمني: تغذيه سالم و مصرف مواد غذايي سرشار از ويتامين‌ها و مواد معدني مي‌تواند به تقويت سيستم ايمني كودك كمك كند.
اجتناب از تماس با افراد بيمار: كودكان را از محيط‌هايي كه احتمال انتقال عفونت وجود دارد، دور نگه داريد.

دوز مناسب شربت استامينوفن براي كودك

دوز استامينوفن به‌صورت ميلي‌گرم بر كيلوگرم محاسبه مي‌شود و با توجه به غلظت دارو (ميلي‌گرم در هر سي‌سي) مي‌توان مقدار موردنياز را تعيين كرد. شربت استامينوفن معمولاً با غلظت 120 ميلي‌گرم در 5 سي‌سي يا 160 ميلي‌گرم در 5 سي‌سي موجود است. ابتدا دوز لازم را محاسبه مي‌كنيم و سپس آن را به سي‌سي تبديل مي‌كنيم.

فرمول كلي براي محاسبه دوز شربت استامينوفن:
محاسبه دوز بر اساس وزن:
وزن كودك (كيلوگرم) × دوز استاندارد (10-15 ميلي‌گرم/كيلوگرم).

تبديل ميلي‌گرم به سي‌سي:
(دوز به ميلي‌گرم ÷ غلظت دارو) × 5.

مثال:
فرض كنيد وزن كودك 10 كيلوگرم است و شربت شما غلظت 120 ميلي‌گرم در 5 سي‌سي دارد:

دوز كودك (10-15 ميلي‌گرم × 10 كيلوگرم):
100 تا 150 ميلي‌گرم.

تبديل به سي‌سي:

دوز 100 ميلي‌گرم:
(100 ÷ 120) × 5 = 4.16 سي‌سي.
دوز 150 ميلي‌گرم:
(150 ÷ 120) × 5 = 6.25 سي‌سي.
پس دوز شربت براي اين كودك حدود 4.2 تا 6.3 سي‌سي است.

غلظت‌هاي رايج شربت و محاسبات:
براي شربت با غلظت 120 ميلي‌گرم/5 سي‌سي:
دوز 10 ميلي‌گرم/كيلوگرم:
(10 × وزن كودك) ÷ 120 × 5 = سي‌سي موردنياز.
دوز 15 ميلي‌گرم/كيلوگرم:
(15 × وزن كودك) ÷ 120 × 5 = سي‌سي موردنياز.
براي شربت با غلظت 160 ميلي‌گرم/5 سي‌سي:
دوز 10 ميلي‌گرم/كيلوگرم:
(10 × وزن كودك) ÷ 160 × 5 = سي‌سي موردنياز.
دوز 15 ميلي‌گرم/كيلوگرم:
(15 × وزن كودك) ÷ 160 × 5 = سي‌سي موردنياز.
توجه:
استفاده از سرنگ مدرج يا پيمانه دقيق ضروري است.
هميشه دوز را طبق توصيه پزشك تنظيم كنيد.
از مصرف بيش از حد مجاز روزانه خودداري كنيد.

نتيجه‌گيري

تب در كودكان يك واكنش طبيعي بدن به عفونت‌ها يا عوامل ديگر است. اگرچه در بسياري از موارد تب به‌راحتي قابل كنترل است، اما پايين نيامدن تب ممكن است نشان‌دهنده وجود مشكلات جدي‌تري باشد. والدين بايد با رعايت نكات مراقبتي و در صورت نياز، مراجعه به پزشك، از سلامت كودك خود اطمينان حاصل كنند. با رعايت روش‌هاي پيشگيري و توجه به علائم هشداردهنده، مي‌توان از بروز مشكلات جدي‌تر جلوگيري كرد.