تأثير تلويزيون بر كودكان: زمان مناسب شروع تماشاي تلويزيون و نكات مهم

تلويزيون به‌عنوان يك رسانه‌ي قدرتمند در زندگي بسياري از خانواده‌ها حضور دارد. براي كودكان، تلويزيون مي‌تواند منبع سرگرمي، آموزش و آشنايي با جهان باشد. اما استفاده از آن در سنين پايين مي‌تواند اثرات منفي بر رشد ذهني، عاطفي و جسماني كودكان داشته باشد. والدين اغلب اين سؤال را مي‌پرسند كه از چه سني تماشاي تلويزيون براي كودكان مناسب است و چگونه مي‌توان از تأثيرات منفي آن جلوگيري كرد؟ در اين مقاله، به بررسي زمان مناسب براي شروع تماشاي تلويزيون، مزايا، معايب و نكات كليدي براي مديريت صحيح اين عادت مي‌پردازيم.

سن مناسب براي شروع تماشاي تلويزيون

طبق توصيه‌ي آكادمي پزشكي اطفال آمريكا (AAP)، كودكان زير 18 تا 24 ماهگي نبايد تلويزيون تماشا كنند، به‌جز در شرايط محدود و زماني كه محتواي آموزشي و با همراهي والدين باشد. در اين سن، مغز كودك به‌شدت در حال رشد است و نياز به تعاملات دنياي واقعي، مانند بازي‌هاي فيزيكي و ارتباط با افراد ديگر، دارد.

براي كودكان بالاي 2 سال، مي‌توان تماشاي تلويزيون را به مدت 1 ساعت در روز محدود كرد و اطمينان حاصل كرد كه برنامه‌ها آموزشي و متناسب با سن كودك باشند. اين زمان مي‌تواند به رشد زباني، خلاقيت و شناخت كودك كمك كند، به شرطي كه استفاده از تلويزيون تحت نظارت والدين باشد.

تأثيرات مثبت تماشاي تلويزيون در كودكان

آموزش مفاهيم اوليه:
برنامه‌هاي آموزشي باكيفيت مي‌توانند به كودكان كمك كنند تا مفاهيمي مانند اعداد، حروف الفبا، رنگ‌ها و اشكال را بياموزند.

تقويت زبان‌آموزي:
تماشاي برنامه‌هايي كه به زبان ساده و قابل‌فهم صحبت مي‌كنند، مي‌تواند دايره‌ي لغات كودك را گسترش دهد.

آشنايي با فرهنگ‌هاي مختلف:
برخي برنامه‌ها، كودكان را با فرهنگ‌ها، مكان‌ها و ايده‌هاي متنوعي آشنا مي‌كنند كه ممكن است در زندگي روزمره امكان‌پذير نباشد.

سرگرمي سالم:
تلويزيون مي‌تواند به‌عنوان يك ابزار سرگرمي مناسب، كودكان را در محيط امن خانه مشغول نگه دارد.

تأثيرات منفي تماشاي زودهنگام تلويزيون

اختلال در رشد مغزي:
در كودكان زير 2 سال، تماشاي تلويزيون مي‌تواند رشد مغزي را كند كند، زيرا مغز كودك در اين سن به تجربه‌هاي واقعي، تعامل اجتماعي و فعاليت‌هاي حسي نياز دارد.

كاهش تمركز:
تماشاي بيش‌ازحد تلويزيون مي‌تواند باعث اختلال در تمركز و يادگيري در سنين بالاتر شود.

خطر چاقي:
نشستن طولاني‌مدت در مقابل تلويزيون و كاهش فعاليت بدني، خطر افزايش وزن و چاقي را افزايش مي‌دهد.

اختلال در خواب:
تماشاي تلويزيون به‌ويژه قبل از خواب مي‌تواند الگوهاي خواب كودك را مختل كرده و منجر به بي‌خوابي شود.

تأثير منفي بر رفتار:
مشاهده‌ي محتواي خشونت‌آميز يا نامناسب مي‌تواند بر رفتار و عواطف كودك تأثير منفي بگذارد.

نكات مهم براي مديريت تماشاي تلويزيون

1. انتخاب برنامه‌هاي مناسب

برنامه‌هايي انتخاب كنيد كه محتواي آموزشي، اخلاقي و سرگرم‌كننده داشته باشند. برنامه‌هايي كه براي سنين پايين طراحي شده‌اند، معمولاً زبان ساده و پيام‌هاي مثبت دارند.

2. زمان‌بندي مناسب

مدت زمان تماشاي تلويزيون را محدود كنيد. براي كودكان بالاي 2 سال، زمان توصيه‌شده حداكثر 1 ساعت در روز است.

3. همراهي والدين

همراهي والدين هنگام تماشاي تلويزيون مي‌تواند به توضيح مفاهيم و رفع سؤالات كودك كمك كند. اين كار همچنين مانع از تأثيرات منفي محتواي نامناسب مي‌شود.

4. اجتناب از تلويزيون در وعده‌هاي غذايي و قبل از خواب

زمان غذاخوردن و خواب بايد بدون حضور تلويزيون باشد تا كودك بر فعاليت‌هاي اصلي تمركز كند.

5. تشويق به فعاليت‌هاي جايگزين

به جاي تماشاي تلويزيون، كودك را به بازي‌هاي فيزيكي، كتاب‌خواني، نقاشي يا فعاليت‌هاي خلاقانه تشويق كنيد.

بيشتر بخوانيد: پايين آوردن تب كودكان؛ مقاله‌اي مفيد براي پدر و مادرها

تأثيرات تلويزيون در سنين مختلف

زير 2 سال:
در اين سن، مغز كودك نياز به تعاملات واقعي دارد و تلويزيون مي‌تواند روند يادگيري را مختل كند. توصيه مي‌شود كودكان در اين سن به‌جاي تماشاي تلويزيون، با والدين و محيط اطراف ارتباط برقرار كنند.

2 تا 5 سال:
در اين سن، تماشاي برنامه‌هاي آموزشي و سرگرم‌كننده با محدوديت زماني مناسب است. والدين بايد بر انتخاب محتواي مناسب و كنترل زمان نظارت داشته باشند.

6 سال به بالا:
با افزايش سن، كودكان ممكن است تمايل بيشتري به تماشاي تلويزيون پيدا كنند. در اين مرحله، والدين بايد تعادل بين فعاليت‌هاي فيزيكي، درس خواندن و تماشاي تلويزيون را برقرار كنند.

مزايا و معايب تلويزيون هوشمند براي كودكان

تلويزيون‌هاي هوشمند امكان دسترسي به پلتفرم‌هايي مانند يوتيوب يا نتفليكس حتي پلتفرم‌هاي ايراني مثل فيليمو، فيلم نت و... را فراهم مي‌كنند كه مي‌تواند هم مفيد و هم مضر باشد. از يك طرف، كودكان به برنامه‌هاي آموزشي متنوع دسترسي دارند، اما از طرف ديگر، خطر مشاهده محتواي نامناسب وجود دارد. استفاده از كنترل والدين (Parental Control) براي محدود كردن دسترسي به محتواي خاص توصيه مي‌شود.

چگونه الگوي خوبي براي كودكان باشيم؟

والدين بايد الگوي رفتاري مناسبي براي استفاده از تلويزيون باشند. اگر والدين زمان زيادي را صرف تماشاي تلويزيون كنند، كودك نيز اين رفتار را تقليد خواهد كرد. بهتر است والدين فعاليت‌هاي جايگزين مانند مطالعه، ورزش يا گفتگوهاي خانوادگي را در برنامه روزانه بگنجانند.

نتيجه‌گيري

 تلويزيون مي‌تواند يك ابزار مفيد براي آموزش و سرگرمي كودكان باشد، اما استفاده‌ي نادرست از آن مي‌تواند اثرات منفي جدي بر رشد جسماني، ذهني و عاطفي كودك داشته باشد. بهترين زمان شروع تماشاي تلويزيون پس از 2 سالگي است، با محدوديت زماني و همراهي والدين. با انتخاب برنامه‌هاي مناسب، محدود كردن زمان تماشا و تشويق به فعاليت‌هاي جايگزين، مي‌توان از تأثيرات مثبت تلويزيون بهره‌مند شد و از پيامدهاي منفي آن جلوگيري كرد.دوز استامينوفن به وزن و سن فرد بستگي دارد. براي كودكان، 10-15 ميلي‌گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن و براي بزرگسالان، 500-1000 ميلي‌گرم در هر نوبت توصيه مي‌شود. مصرف صحيح و رعايت دوز مناسب براي پيشگيري از عوارض ضروري است.